ΦΩΤΙΑ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ. 21-22-23 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2006
Του Κωνσταντίνου Κουκουρή,
Με αφορμή την πρόσφατη πυρκαγιά στη Μόλα Καλυβα, Κασσάνδρας πήγαμε λίγο πίσω στον χρόνο.
- ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΥΤΟΠΤΗ ΜΑΡΤΥΡΑ
Το βράδυ της 22ας Αυγούστου 2006 η αλλαγή του ανέμου κατεύθυνε τη φωτιά προς το μέρος του οικισμού Αγίου Ιωάννη στη Νέα Σκιώνη. Ένα πύρινο μέτωπο φωτιάς κατέκαιε τα πάντα στο διάβα του και η νύχτα έγινε μέρα. Οι κάτοικοι της Νέας Σκιώνης συγκεντρώθηκαν στη στροφή προς Άγιο Ιωάννη και παρακολουθούσαν την εξέλιξη της φωτιάς με κομμένη την ανάσα και θλίψη για τα μελίσσια, τις ελιές και τα χωράφια. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι δεν θα ξανάπαιρναν καρπό από τις ελιές. Κάποιοι εθελοντές πυροσβέστες επιχείρησαν να κόψουν κάποια δένδρα στην προσπάθεια να σταματήσουν την πύρινη λαίλαπα αλλά συναντήσαν αντίσταση από τους ντόπιους. Η θερμοκρασία τόσο στην ατμόσφαιρα αλλά και μέσα στις ψυχές των ανθρώπων ανέβηκε πολύ. Ένας νεαρός εθελοντής άρχισε να βρίζει σκαιότητα ένα ηλικιωμένο ντόπιο. Κάποια στιγμή τον έσπρωξε με τέτοια δύναμη που ο ηλικωμενος ήρθε και έπεσε απάνω μου παρόλο που στεκόμουν σε κάποια απόσταση μακριά τους. Αισθάνθηκα πόνο στο στήθος, μου κόπηκε η ανάσα.
-Ρε σύ ήρθαμε να σώσουμε την περιουσία σου και σύ μου μιλάς έτσι; Ρε σύ ξέρεις ποιός είμαι εγώ; Γιατί ήρθαμε εδώ ρε μ…..; Ο γέρος μαζεύτηκε σε μία γωνιά και μονολογούσε χαμηλόφωνα. Γύρω του μαζεύτηκαν οι δικοί του.
Άλλοι πάλι ντόπιοι μαλώνανε για τα παραπολιτικά του Δήμου:
-Που είναι ο Δήμαρχος; Το Δημαρχείο θα έπρεπε να είναι ανοικτό όλη τη νύχτα για να συντονισθούν οι ενέργειες.
-Μα δηλαδή τι θα έπρεπε να κάνει ο Δήμαρχος; Να οδηγήσει τα μηχανήματα ο ίδιος;
-Ρε σεις αφήστε την αντιπολίτευση τώρα και πιάστε ο κάθε ένας από ένα κλαδί για να σβήσετε τη φωτιά ούρλιαξε ένας άλλος δυνατά για να ακουστεί απ’ όλους.
-Άμα ακούσεις 100 ανθρώπους όλοι έχουν και από μία διαφορετική γνώμη, 100 άνθρωποι 100 γνώμες είπε ένας άλλος.
-Γιατί πετάς αυτά τα κλαδιά απέναντι από το σπίτι σου; Μόνο τη δική σου περιουσία σκέπτεσαι;
Όλοι παρακαλούσαμε να ξημερώσει για να έρθουν τα υδροπλάνα.
Το βράδυ της 21ης Αυγούστου πολλοί πέσανε για ύπνο έχοντας πλήρη άγνοια του κινδύνου.
-Γιατί δεν έφερες και τα παιδιά μαζί σου; Δεν χρειάζονταν να έρθεις εδώ σήμερα. Είμαστε μια χαρά.
Αλλοίμονο, μέχρι να φανούν τα υδροπλάνα στον ορίζοντα η νύχτα μας φάνηκε ατελείωτη. Πόσο γρήγορα αλλάζει συναισθήματα ο άνθρωπος μερικές φορές! Στις 3.30 το πρωϊ μας σήκωσε η αστυνομία από τα κρεβάτια για να εγκαταλείψουμε τα σπίτια. Η φωτιά απειλούσε να κάψει τον οικισμό. Φωτιές παντού. Η δίοδος υποχώρησης προς Νέα Σκιώνη φάνηκε να κλείνει όταν η φωτιά κατέβηκε μέχρι το εκκλησάκι της Παναγίας δίπλα στη θάλασσα. Δεξιά, αριστερά και μπροστά πάνω στο βουνό βλέπαμε φωτιές, παντού καπνός και φωτιά. Πλησίασα περισσότερο το μέτωπο της φωτιάς για δώ καλύτερα. Σπινθήρες φωτιάς περνούσαν από την άλλη μεριά του δρόμου και άρχισαν να ακουμπούν δίπλα μου. Υποχώρησα. Κάποια σκαπτικά μηχανήματα καθάριζαν τα χωράφια από τα χόρτα η μεγάλωναν το άνοιγμα των χωματόδρομων. Πυροσβεστικά οχήματα έτρεχαν πέρα δώθε προς τις εστίες της φωτιάς. Ο δρόμος είχε αποκοπεί στο ύψος της Μόλας Καλύβας.
-Δεν πάει το σπίτι να καεί, στάχτη να γίνει αρκεί να σωθούμε εμείς. Μπήκαμε στο αυτοκίνητο και πήγαμε στη Νέα Σκιώνη, μου είπε ένας γείτονας.
Αργότερα το πρωί και ενώ ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της φωτιάς ήταν ορατός υπήρχε μία ανησυχητική ηρεμία στην ατμόσφαιρα που με ενοχλούσε. Ξαφνικά, με ενοχλούσε σφόδρα το γεγονός ότι ένας κύριος έβαφε τη βάρκα του η ότι υπήρχαν δύο κολυμβητές μέσα στη θάλασσα. Επίσης πολλές μέλισσες είχαν πέσει στη θάλασσα, δεν μπορούσαν να σηκωθούν στον αέρα και να πετάξουν. Ο καπνός της φωτιάς έβγαινε από μία ρεματιά δίπλα ακριβώς στην θάλασσα εκεί που τελείωνε η άμμος. Το απόγευμα στη Παραλία Φούρκα ο κόσμος έκανε βόλτα στην παραλία και πήγαινε στα μαγαζιά σαν να μη συνέβαινε τίποτε.
- ΤΙ ΕΓΡΑΨΑΝ ΟΙ ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Κάθε μία δεκαετία ξεσπά μία μεγάλη πυρκαγιά και ξεφυτρώνουν οικισμοί, βίλες και αυθαίρετα. Φωτιά είχε κάψει την Χανιώτη και το 1981, ενώ το 1998 κάηκε το Πευκοχώρι και η Αγία Παρασκευή. Όπως αναφέρεται σέ ρεπορτάζ των Αγοραστού, Βατάλη κ.α (2006) «τόσα χρόνια κάποιοι κλείνουν τα ματιά στα αυθαίρετα, κάποιοι εξυπηρετούν εργολάβους, με αποτέλεσμα ολόκληροι οικισμοί και μεμονωμένες πολυτελείς κατοικίες να ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια, σε βάρος δασών, δασικών εκτάσεων και αναδασωτέων εκτάσεων και του αιγιαλού. Κάθε χρόνο χτίζονται στη Χαλκιδική 2500 νέα σπίτια. Τα αυθαίρετα υπολογίζεται ότι είναι περισσότερα από 50000 σε όλο το νομό, τα περισσότερα κατάλοιπα των δεκαετιών 1980-1990. Στο ίδιο ρεπορτάζ του Αγγελιοφόρου (23-8-2006) στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας στην απογραφή οικοδομών –κτιρίων του Δεκεμβρίου 2000 έδειξαν ότι από το 1996 ως το 2000 τα περισσότερα σπίτια κτίσθηκαν στους Δήμους Κασσάνδρας (1208 καινούργιες οικοδομές) και Μουδανιών (993). Μέσα σε μία δεκαετία κτίσθηκαν σε όλο το νομό 52000 κατοικίες και οι μεσίτες τονίζουν ότι χτίζονται 2500 οικοδομές το χρόνο. Η μέθοδος με τις διεκδικήσεις δασικών εκτάσεων καλά κρατεί. Εννέα στις δέκα διεκδικήσεις αυτού τη είδους κατοχυρώνονται υπέρ των ιδιωτών. Οι επεκτάσεις ελαιώνων στα δάση είναι η πιο δημοφιλής πρακτική καταπάτησης μιας δημοσίας έκτασης. Λόφοι και βουνά αποκτούν άλλο χρώμα με την πάροδο του χρόνου. Στη Χανιώτη ο κόσμος δεν μπορούσε να αναπνεύσει. Πολλοί είχαν πανικοβληθεί κι είχαν χάσει την αίσθηση προσανατολισμού. Έκλαιγαν και ρωτούσαν ποιος είναι ο δρόμος για να κατεβούν στην παραλία. Η φύλαξη του δάσους είναι μικρή. Ένα από τα αμείλικτα ερωτήματα που τέθηκαν είναι και το ακόλουθο: Γιατί το δασαρχείο Κασσάνδρας θα πρέπει να εποπτεύει μία έκταση 300000 στρεμμάτων δασικής και χορτολιβαδικής έκτασης μόνο με ένα τζίπ και πέντε φύλακες; (Αγγελιοφόρος 23-8-2006)
Ορισμένοι επιχειρηματίες προσπαθούν να εκμεταλλευθούν καταστάσεις ενώ αλλοι συνεχίζουν σαν να μην συμβαίνει τίποτε. Το βράδυ της Δευτέρας οι ιδιοκτήτες της ξαπλώστρας ζητούσαν μέχρι και 8 ευρώ από τους απελπισμένους παραθεριστές και κατοίκους του Πευκοχωρίου που είχαν εγκαταλείψει τα σπίτια τους. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ένας αθλούμενος: «Μου προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που δυστυχώς δεν αντιλαμβάνονται το μέγεθος της καταστροφής. Την ώρα που το δάσος είχε παραδοθεί στις φλόγες, περνούσαν από το δρόμο κάποια άτομα που πετούσαν στα ξερόκλαδα τα αναμμένα τσιγάρα τους. Επειδή τρέχω συνέχεια μέσα στο δάσος, έβλεπα ότι σε πολλά σημεία το είχαν παρατήσει στη μοίρα του. Δεν τηρούνταν τα μέτρα πυρασφαλείας».
Οι δασικές εκτάσεις της άλλοτε δασωμένης Κασσάνδρας (340.000 στρέμματα ) έφτασαν να καλύπτουν μέχρι πριν την εκδήλωση της φωτιάς τα 140000 στρέμματα». Η πιο κορεσμένη τουριστικά-οικιστικά και η πιο πυκνοδομημένη αναλογικά περιοχή της χώρας είναι η Κασσάνδρα. Όπως ορθά επισημαίνει ο Τελίδης (2006) «η φωτιά στην Κασσάνδρα ήταν η φυσική εξέλιξη ενός ακραίου μοντέλου στρεβλής τουριστικής ανάπτυξης σε μία από τις ωραιότερες περιοχές της χώρας. Μέσα σε μόλις 30 χρόνια μία από τις ομορφότερες χερσονήσους της Χαλκιδικής άλλαξε όψη. Μετατράπηκε στην πιο πυκνοδομημένη οικιστικά τουριστική περιοχή της χώρας, όπου η εμπορευματοποίησης της γης πήρε τεράστιες διαστάσεις. Με νομίμους και παρανόμους τρόπους επιχειρείται να οικοπεδοποιηθεί και κτισθεί κάθε σπιθαμή γης». Κατά μήκος της χερσονήσου βλέπει κανείς μόνο κτίσματα, ενώ πολιτικοί και τοπικοί παράγοντες σε αγαστή σύμπνοια καλύπτουν το μεγάλο οικολογικό έγκλημα. Όπως χαρακτηριστικά τονίζει ο πρώην πρόεδρος του ΔΣΘ Ιγνατιάδης, «όλη η χώρα είναι μία απέραντη πολεοδομική αυθαιρεσία: από το κλείσιμο των ημι-υπαίθριων χώρων των πολυκατοικιών μέχρι τα αυθαίρετα που ανθούν στις ολόμαυρες ράχες (Ιγνατιάδης, Γ. Αγγελιοφόρος 24-8-2006). Επίσης, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Α. Νάστη (2006) «η πολιτεία ξόδεψε πολλά για την καταστολή, αλλά αδιαφόρησε για την πρόληψη των πυρκαγιών». Ορθά επισημαίνει ο Παπαγεωργίου, καθηγητής Δασολογίας στο ΔΠΘ (2006) «άναρχα οικοδομημένος οικισμός μέσα στο δάσος οδηγεί μαθηματικά σε πυρκαγιά» (Καθημερινή, 27-8-2006).
Σε κεντρικό άρθρο του Αγγελιοφόρου (24-8-2006) αναφέρθηκε ότι τα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης ξέχασαν εκείνο τον ορυμαγδό της οικονομικής έκρηξης νά προστατεύσουν με έργα υποδομής –δασικούς δρόμους, ζώνες πυρασφαλείας, αγορά μηχανημάτων, πυρόσβεσης, πρόσληψη ειδικών δασολόγων, δασοπόνων και δασεργατών – το αγαθό που με ευκολία πουλούσαν και αγόραζαν. Το χειρότερο όμως είναι το πώς δεν ξέχασαν απλώς τα έργα υποδομής, αλλά έκλεισαν τα μάτι σε όσους καταπάτησαν το δάσος, σε όσους αυθαιρέτησαν Για ψηφοθηρικούς λόγους πολλά πράγματα παραβλέπονται. Όπως αναφέρει ο Βοιτσίδης (2006) «κανένα κόμμα, σε όποιο σημείο του πολιτικού φάσματος κι΄ άν βρίσκεται δεν τολμά να αρθρώσει λέξη για την καταστροφή που συντελείται στο Ελληνικό τοπίο με την αυθαίρετη δόμηση, ακόμη και στην πιο προκλητική μορφή της, σε αιγιαλούς και δάση. Κανένας νομάρχης, στις αρμοδιότητες του οποίου ανήκει η εποπτεία της Πολεοδομίας, δεν υποσχέθηκε ποτέ ότι θα κάνει το καθήκον του, να στείλει τις μπουλντόζες έστω και μία φορά».
Σύμφωνα με την Πανελλήνια Ένωση Δασολόγων ελευθέρων επαγγελματιών, περισσότερο του 50% των δασών παραμένουν χωρίς σχεδιασμό και διαχείριση χωρίς αντιπυρική προστασία, στο έλεος ακραίων καιρικών φαινομένων και οικοπεδοφάγων. Οι δασολόγοι παραθέτουν κάποιες πρωτοβουλίες τις οποίες πρέπει να αναλάβει η Πολιτεία για να προλάβει ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον: 1) Καταγραφή των δασών με χαρτογραφείς τους στα πλαίσια του Εθνικού κτηματολογίου. 2) Απόσυρση όλων των δασοκτόνων νόμων και συγκεκριμένα του 3208/2003 και γενικά όλων των διατάξεων που θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τα δάση και δεν επιβάλλουν αυστηρότατες ποινές στους παραβάτες τόσο στους καταπατητές των δασών όσο και στους εμπρηστές αυτών. 3) Αναβάθμιση της δασικής υπηρεσίας (Αγγελιοφόρος 24-8-2006 και Ελευθεροτυπία 23-8-2006). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ελάχιστα στρέμματα δάσους αναδασώνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 1985 αναδασώθηκαν 56614 στρέμματα το 2004 αναδασώθηκαν μόνο 8500 στρέμματα όταν μόνο στην Πεντέλη θα έπρεπε να αναδασωθούν 8500 στρέμματα (Γεωργιοπούλου, 2006).
Οι φάκελοι των εντός του δάσους παραθεριστικών κατοικιών θα πρέπει να ελεγχθούν, και να τιμωρηθούν οι εκδότες τους, οι μηχανικοί, οι δασικοί υπάλληλοι και όλοι όσοι ενέχονται στην αμετροεπή συμπεριφορά απέναντι στη φύση.
Αναφορές
Νάστης, Α. (2006). Συνέντευξη στην Ελευθεροτυπία 23-8-2006. Άρθρο του Σ. Αποστολάκη με τίτλο Μέτρα για να γλυτώσουμε από τις πλημμύρες.
Αγοραστού, Κ. Βατάλη, Ε. (2006). Πέντε πύρινα ερωτήματα. Ρεπορτάζ από αποστολή στη Χαλκιδική. Αγγελιοφόρος 23-8-2006.
Βοιτσίδης, Μ. (2006). Κροκοδείλια δάκρυα. Αγγελιοφόρος 23-8-2006.
Τελίδης, Χ. (2006) Έγκλημα διαρκείας στην Κασσάνδρα. Έθνος 23-8-2006.
Τελίδης, Χ., Ιγνατιάδης Β. και Ριτζαλέου Μ. (2006). Εγκληματικά λάθη έκανα μία μικρή φωτιά, ολοκαύτωμα. διαρκείας στην Κασσάνδρα. Έθνος 23-8-2006.
Γεωργιοπούλου, (2006), Η αναδάσωση θέλει σχέδιο και κονδύλια. Καθημερινή, 27-8-2006.
«Και ήλθεν η οργή σου… και διαφθείραι τους διαφθείροντας την γήν». «Ήρθε η οργή σου και ο προσδιορισμένος καιρός για να καταστρέψεις εκείνους που καταστρέφουν τη γή» (Αποκάλυψη 11: 18).
